Persoonsgegevens publiceren en verwijderen internet

Toestemming nodig

In de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) staan 6 grondslagen om gegevens te mogen verwerken. Eén daarvan is toestemming. Onder de AVG is in de meeste gevallen toestemming nodig van de mensen om wie het gaat om hun persoonsgegevens te publiceren op internet.

Heeft u in eerste instantie toestemming gekregen om foto’s of gegevens op internet te plaatsen? Dan kunnen mensen u later toch vragen hun foto’s en gegevens te verwijderen of te wijzigen. Want mensen hebben het recht om hun toestemming later in te trekken of te veranderen. U bent dan verplicht om hun persoonsgegevens te verwijderen of wijzigen.

Persoonlijk of huishoudelijk gebruik

Is uw publicatie uitsluitend bedoeld voor persoonlijk of huishoudelijk gebruik? Daarvoor is een uitzondering. De AVG is dan niet van toepassing. In dat geval heeft u dus ook geen toestemming nodig voor publicatie.

Voorwaarden persoonlijk of huishoudelijk gebruik

Deze uitzondering geldt alleen als:

• u privé publiceert, dus niet namens een bedrijf;
• u uitsluitend publiceert voor uw eigen persoonlijke of huishoudelijke doeleinden, dus niet (ook) voor professionele of commerciële doeleinden;
• u ervoor zorgt dat de informatie alleen zichtbaar is voor een beperkte kring mensen, zoals uw familieleden of vrienden;
• de  gegevens niet openbaar zijn voor iedereen (ook niet voor ‘vrienden van vrienden’ op Facebook);
• de gegevens via zoekmachines niet te vinden zijn.

Let op: Bent u de administrator van een Facebookpagina? Dan bent u medeverantwoordelijk voor het verwerken van persoonsgegevens van bezoekers van die pagina.

Is de Facebookpagina bedoeld voor een breder publiek, bijvoorbeeld als platform voor een organisatie of bedrijf? En toegankelijk voor anderen dan vrienden of zelfgekozen contactpersonen? Dan gaat het dus niet om uitsluitend persoonlijk of huishoudelijk gebruik en is de AVG van toepassing.

Informatie afschermen

Op Facebook kunt u instellen dat uw profiel alleen toegankelijk is voor uw vrienden. Of dat de pagina alleen zichtbaar is voor leden. Dit doet u via de privacyinstellingen. Bij uw weblog of website kunt u bijvoorbeeld een verplicht wachtwoord instellen en de pagina's met persoonsgegevens afschermen voor zoekmachines.

Journalistiek gebruik

Voor journalistieke publicaties gelden bepaalde uitzonderingen op de AVG. Die brengen balans tussen privacybescherming en vrijheid van meningsuiting.

Om onder de journalistieke uitzondering te vallen, moet er sprake zijn van een journalistieke activiteit. Dit is een activiteit die als enig doel heeft om informatie, meningen of ideeën aan het publiek bekend te maken. Het maakt daarbij niet uit welk medium wordt gebruikt.

Om te bepalen hoe het recht op privacy zich verhoudt tot het recht op vrijheid van meningsuiting, is het nodig om een afweging te maken. Daarbij spelen onder meer de volgende factoren een rol:

• de bijdrage aan een debat van openbaar belang;
• de bekendheid van de betrokken persoon;
• het onderwerp van het bericht;
• het eerdere gedrag van de betrokken persoon;
• de inhoud, de vorm en de gevolgen van de publicatie;
• de wijze waarop en de omstandigheden waaronder de informatie is verkregen en de zekerheid ervan.

Houd daarbij ook rekening met maatregelen om de privacyschending te beperken.

Let op: U moet een journalistieke publicatie ook kunnen baseren op een wettelijke grondslag.

Gevolgen journalistieke uitzondering

Valt een publicatie onder de journalistieke uitzondering? Dan hoeft u als auteur onder meer geen toestemming te vragen aan de betrokkenen voor het gebruik van hun persoonsgegevens.

Let op: Is de journalistieke uitzondering van toepassing? Dan kan eenmaal gegeven toestemming niet worden ingetrokken. Bijvoorbeeld toestemming voor het publiceren van een interview.

Klacht over een journalistieke publicatie op internet

Heeft u een klacht over de publicatie van uw persoonsgegevens in bijvoorbeeld een nieuwsartikel op internet? Wat u kunt doen, hangt ervan af of de publicatie wel of niet onder de journalistieke uitzondering valt.

Geen journalistieke uitzondering

Is er geen journalistieke uitzondering? Dan is de AVG van toepassing. U heeft het recht om rectificatie of verwijdering van uw gegevens te vragen. Dit vraagt u aan de eigenaar (houder) van de website.

Wilt u uw gegevens laten rectificeren? Dan kunt u voor uw verzoek onze voorbeeldbrief rectificatie gebruiken. Om uw persoonsgegevens te laten verwijderen, gebruikt u de voorbeeldbrief verwijderen persoonsgegevens.

Komt u er met de organisatie niet uit? Dan kunt u een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Wel journalistieke uitzondering

Is er wel een journalistieke uitzondering? Dan is de AP niet bevoegd om te oordelen over uw klacht. De rechter is dit wel. U kunt ook contact opnemen met de Raad voor de Journalistiek (RvdJ), die voor u kan bemiddelen.

• Gebruikt iemand uw persoonsgegevens voor een journalistiek doel? Dan kan er een botsing ontstaan tussen de vrijheid van meningsuiting van de auteur en bescherming van uw privacy. Deze grondrechten zijn gelijk. De rechter moet daarom de afweging maken welk recht in dit geval zwaarder weegt. Wilt u naar de rechter, dan dient u zelf een verzoekschrift in. U heeft hierbij geen advocaat nodig. U kunt wel advies vragen aan het Juridisch Loket.
• De RvdJ is een onafhankelijke instantie waar u terecht kunt met klachten over journalistieke activiteiten. De RvdJ kan bemiddelen tussen u en de website of de betrokken journalist. U leest meer over de procedure bij een klacht op de website van de RvdJ.

Publicatie persoonsgegevens door de overheid

De overheid beschikt over veel informatie. Soms is de overheid wettelijk verplicht die informatie openbaar te maken. Maar steeds vaker maken overheidsorganisaties, zoals gemeenten, ook uit zichzelf informatie openbaar. Bijvoorbeeld op hun website.

Dit doen zij om transparant te zijn over wat ze doen. Bevat die informatie persoonsgegevens? Dan moet de organisatie voor publicatie het belang van openbare informatie afwegen tegen het recht op privacy.

Inbreuk op privacy beperken

Een overheidsorganisatie mag niet onnodig uw persoonsgegevens publiceren. Die beoordeling moet de organisatie vooraf maken. Is het niet nodig om uw persoonsgegevens te publiceren? Dan moet de organisatie die eerst uit een document verwijderen. Ook kan de organisatie beslissen om maar een gedeelte van het document te publiceren.

Toestemming vragen

De overheidsorganisatie kan u ook toestemming vragen om bepaalde gegevens openbaar te maken. U bent nooit verplicht om toestemming te geven. En toestemming kunt u altijd intrekken.

Let op: Uw handtekening en burgerservicenummer (BSN) mag een overheidsorganisatie nooit openbaar maken.

Rectificatie of verwijdering van gegevens

Kloppen uw gegevens niet? Of doen uw gegevens bijvoorbeeld niet ter zake? Dan kunt u de overheidsorganisatie vragen uw gegevens te verbeteren of aan te vullen.

In een aantal situaties moet een organisatie uw gegevens op internet verwijderen. Bijvoorbeeld als:

• uw gegevens niet meer nodig zijn voor het doel waarvoor ze zijn verzameld;
• u uw toestemming intrekt of bezwaar maakt tegen de verwerking van uw gegevens.

Voorbeeld: digitaal bouwarchief

Gemeenten zijn wettelijk verplicht een openbaar register bij te houden van alle aangevraagde en verleende bouwvergunningen. Gemeenten kunnen ervoor kiezen om dit register toegankelijk te maken via internet. Dat wordt een digitaal bouwarchief genoemd.

De gemeente mag geen persoonsgegevens publiceren in het digitaal bouwarchief die niet noodzakelijk zijn. Zoals de telefoonnummers en e-mailadressen van de mensen die een bouwvergunning hebben aangevraagd.

Gegevens verwijderen van een website

Staan uw gegevens op een website terwijl u dat niet wilt? Dan kunt u een verwijderverzoek indienen. Neem hiervoor contact op met de eigenaar van de website. U kunt onze voorbeeldbrief verwijderen persoonsgegevens gebruiken. Wanneer uw gegevens niet meer op die website staan, verdwijnen ze ook uit de zoekresultaten van zoekmachines.

Vindt u dat de website uw verzoek onterecht afwijst? Dan kunt u een klacht indienen bij de AP.

Gegevens verwijderen van fora

Zet u via een post of een reactie op een post zelf gegevens of uitspraken op een forum? Dan geeft u daarmee de eigenaar van deze website toestemming om deze gegevens te publiceren. U kunt niet vragen om uw reactie helemaal te verwijderen. U kunt de eigenaar van de website wel vragen om de gegevens te verwijderen die te herleiden zijn naar u als persoon.

Gegevens verwijderen van een genealogische website

U kunt alleen persoonsgegevens laten verwijderen van een website voor genealogie (stamboomonderzoek) als het om uw eigen gegevens gaat. Familieleden kunnen u wel machtigen om hun gegevens te laten verwijderen als zij dat zelf niet kunnen. U doet uw verzoek aan de genealoog van wie de website is.

Overleden familielid

Gegevens van overleden familieleden kunt u niet laten verwijderen. De Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) is namelijk niet van toepassing op overleden personen. Tenzij de persoonsgegevens van uw overleden familielid ook betrekking hebben op u. Dan geldt de AVG wel.

Dit kan bijvoorbeeld zo zijn bij erfelijke ziekten. Het kan voorkomen dat in uw stamboom de ziekten staan vermeld waaraan familieleden zijn overleden. Deze informatie kan ook van toepassing zijn op u of andere nabestaanden en dus een persoonsgegeven zijn. De genealoog mag deze gegevens dan alleen publiceren als de nabestaanden daarvoor toestemming hebben gegeven.

Persoonsgegevens van kinderen verwijderen

Kijk eerst samen met uw kind of het mogelijk is om zelf de gegevens te verwijderen. Bijvoorbeeld als uw kind een foto op Instagram of op een eigen website heeft geplaatst.

Kunt u de gegevens niet zelf verwijderen en is uw kind jonger dan 16 jaar? Vraag dan de eigenaar van de website de persoonsgegevens van uw kind te verwijderen. Kinderen van 16 jaar of ouder vragen de website-eigenaar zelf om verwijdering van hun gegevens.

Reactie website op verwijderverzoek

Een website hoeft niet altijd aan uw verwijderverzoek te voldoen. Ook al heeft u het recht op vergetelheid. Dat komt omdat ook andere regels een rol spelen. Zoals het recht op vrijheid van meningsuiting en informatie.

Om te beoordelen of een website verplicht is om uw gegevens te verwijderen, spelen de volgende vragen een rol:

1. Gaat het om persoonsgegevens?
   Bij een algemene review over een camping bijvoorbeeld, is er vaak geen sprake van persoonsgegevens. Het recht op verwijdering uit de privacywet geldt dan niet, omdat het niet over een persoon gaat. Maar als de review heel specifiek gaat over de eigenaar van een camping wel. Een review kan dan impact hebben op iemands privéleven.
   Let op: wilt u uw persoonsgegevens laten verwijderen vanwege smaad of laster? Dien dan een aangifte klachtdelict in bij de politie.
2. Heeft de website een grondslag?
   Oftewel: heeft de site het wettelijke recht om persoonsgegevens te verwerken? Zo niet, dan moet de website uw persoonsgegevens direct verwijderen. 
3. Valt de informatie onder de journalistieke uitzondering of onder academische, artistieke of literaire uitdrukkingsvormen? 
   Bijvoorbeeld foto’s en video’s van een band die niet meer bestaat, kunnen onder de artistieke uitdrukkingsvorm vallen.
4. Hoe is de afweging tussen het recht op verwijdering en het recht op vrijheid van meningsuiting en informatie?
   Mensen hebben het recht om hun mening te uiten en ook recht op informatie. Bijvoorbeeld via beoordelingssites over zorgverleners, restaurants of hotels. Daarom kan een website niet zomaar verplicht worden om persoonsgegevens te verwijderen. Daar moeten goede redenen voor zijn. Goede redenen kunnen bijvoorbeeld zijn dat de informatie verouderd is en geen algemeen belang meer dient, maar wel gaat over iemands privéleven.

Niet meer herleidbaar tot u als persoon

Wanneer een website aan uw verwijderverzoek moet voldoen, mag de informatie waarover het gaat niet meer herleidbaar zijn tot u als persoon. Dit kan bijvoorbeeld door de informatie te verwijderen of te anonimiseren.

Toestemming intrekken

Gaf u eerder toestemming om uw gegevens op een bepaalde website te plaatsen, maar heeft u zich bedacht? Dan kunt u uw toestemming altijd intrekken. U kunt hiervoor de voorbeeldbrief toestemming intrekken van de AP gebruiken. Wanneer u uw toestemming intrekt, is publicatie van uw gegevens op die website niet meer toegestaan. Dit geldt vanaf het moment dat u uw toestemming heeft ingetrokken.

Let op: U kunt dus niemand aanspreken op eventuele schade van de publicatie van uw gegevens voordat u uw toestemming introk.

Gegevens verwijderen uit een zoekmachine

Als uw persoonsgegevens op de website blijven staan, kunt u ook verwijderverzoeken indienen bij zoekmachines. Uw persoonsgegevens blijven dan wel op de website staan, maar ze komen niet meer naar boven wanneer iemand uw naam intikt in een zoekmachine. Zoekmachines beoordelen per situatie of zij aan een verwijderverzoek moeten voldoen. Soms is dat verplicht, maar niet altijd. 

Recht om vergeten te worden

U heeft in bepaalde situaties het recht om vergeten te worden. In de AVG heet dit het 'recht op vergetelheid' of het recht op gegevens verwijderen (wissen). Dit recht geldt ook voor de zoekresultaten van een zoekmachine. Het gaat dan om het verwijderen van zoekresultaten die verschijnen bij het zoeken op uw naam. Wilt u een zoekresultaat laten verwijderen? Dan moet het verwijzen naar pagina’s waarop informatie over u te vinden is.

Een zoekmachine moet ook aan uw verwijderverzoek voldoen wanneer uw naam (nog) niet is gewist van de webpagina waarnaar het zoekresultaat verwijst. En ook wanneer de betreffende webpagina rechtmatig naar u verwijst.

Uitzondering verwijderen zoekresultaten

Soms weegt het belang van het publiek om over de informatie te beschikken zwaarder dan iemands privacy. In zo’n geval hoeft een zoekmachine niet aan een verwijderverzoek te voldoen. Het gaat dan vooral om het afwegen van de rol die iemand in het openbare leven speelt. En welke impact de verwijzing heeft op het privéleven van die persoon.

Het beoordelen van een verwijderverzoek is daarom maatwerk. Bij het beoordelen spelen de volgende zaken een belangrijke rol:

• Het belang van de persoon om de zoekresultaten te laten verwijderen.
• Het belang van het publiek om over de informatie te beschikken.
• Speelt de persoon een rol in het openbare leven? Gaat het bijvoorbeeld om politici of mensen die op basis van hun functie verschijnen in zoekresultaten?
• Wat is de aard van de gepubliceerde informatie? Bijvoorbeeld: zijn de gegevens gerelateerd aan het beroepsleven van de persoon? Vormen de zoekresultaten een bijzonder risico voor de persoon? Is de persoon een minderjarige?
• Wat is het type bron dat de informatie publiceert? Is de informatie voor een journalistiek doel gepubliceerd?

Indienen van een verwijderverzoek

Praktische informatie over het indienen van een verwijderverzoek bij verschillende zoekmachines vindt u op veiliginternetten.nl. 

Verzoek afgewezen

Heeft een zoekmachine uw verwijderverzoek afgewezen? En bent u het daar niet mee eens? Dan kunt u de volgende stappen ondernemen.

• Neem contact op met de zoekmachine. Of dien een klacht in. Misschien kunt u het alsnog samen oplossen.
• Als u dit nog niet heeft gedaan: neem contact op met de eigenaar van de website waarnaar het zoekresultaat verwijst. U kunt onze voorbeeldbrief verwijderen persoonsgegevens gebruiken. Wanneer uw gegevens niet meer op die website staan, verdwijnen ze ook uit de zoekresultaten van de zoekmachine.
• Komt u er niet uit? Dan kunt u naar de rechter gaan of de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) vragen te bemiddelen. Dat staat in de Uitvoeringswet Algemene verordening gegevensbescherming (UAVG).

Naar de rechter

U kunt ervoor kiezen om uw zaak voor te leggen aan de (civiele) rechter. Dit doet u met een schriftelijk verzoek om uw verwijderverzoek alsnog toe te kennen, op grond van artikel 35 UAVG. U kunt dit verzoek zelf versturen, een advocaat is niet verplicht. U kunt wel advies vragen aan het Juridisch Loket als u dit wilt. De rechter kan de zoekmachine opdragen bepaalde links te verwijderen uit de resultaten van een zoekopdracht op uw naam.

Bemiddeling door AP

U kunt ook de AP te vragen om te bemiddelen, op grond van artikel 36 UAVG. Let op: u moet uw verzoek aan de AP doen binnen 6 weken nadat u de afwijzing van de zoekmachine heeft ontvangen. Om te kunnen bemiddelen, heeft de AP kopieën nodig van uw verwijderverzoek en van de afwijzing door de zoekmachine.

U kunt uw verzoek sturen naar:

Autoriteit Persoonsgegevens
Postbus 93374
2509 AJ Den Haag.

De AP beoordeelt vervolgens:

• of uw verzoek aan de wettelijke vereisten voldoet;
• of er voldoende aanleiding is om uw verzoek in behandeling te nemen.

Is de bemiddeling door de AP niet succesvol? Dan kunt u alsnog naar de rechter stappen.

Meer informatie

U vindt meer informatie in de Guidelines over het recht op vergetelheid bij zoekmachines van de EDPB.